Thạch hộc tía: Cách trồng chăm sóc và tác dụng chữa bệnh

Thạch hộc tía: Cách trồng chăm sóc và tác dụng chữa bệnh

Thạch hộc tía có tác dụng chống lão hóa, phòng ngừa ung thư, tăng cường sức đề kháng, giúp làm giãn mạch máu… Vì thế, nó được ứng dụng để điều trị nhiều bệnh lý. Ngoài ra, Thạch hộc tía là một giống lan được nhiều dân chơi hoa yêu thích bởi mùi thơm và vẻ đẹp quyến rũ của nó. Dưới đây VBio mời các bạn cùng tìm hiểu Cách trồng chăm sóc và tác dụng chữa bệnh của Thạch hộc tía.

I.Thông tin cần biết về thạch hộc tía

1. Tên gọi

• Tên khoa học: Dendrobium officinale Kimura et Migo
• Họ: Lan
• Chi: Thạch hộc

2. Đặc điểm phân bố và hình thái

Thạch hộc sống phụ sinh trên thân cây gỗ hoặc ở những vách đá. Chúng thường mọc thành khóm và chỉ cao khoảng 30 – 50cm. Thân của cây thạch hộc không tròn và có hình hơi dẹt, có những rãnh dọc xuất hiện trên thân, thân dưới mỏng hơn phần thân phía trên. Ngoài ra, trên thân có những đốt dài khoảng 2, 5 – 3cm, có vân dọc. Tùy vào từng dạng thạch hộc mà màu thân cũng khác nhau. Nếu là thạch hộc tía, thân của chúng sẽ có màu tím. Còn với các dạng thạch hộc khác, thân của chúng có màu xanh.

Lá rộng khoảng 2 – 3 cm, dài khoảng 12cm. Nó có hình thuôn dài mọc so le và tạo thành dây đều 2 bên thân.Trên mặt lá thạch hộc có 5 gân dọc và gần như không có cuống, đầu của lá hơi cuộn lại thành hình cái móng. Hoa to, có 2 – 4 cánh hình bầu dục hoặc nhọn cuốn thành phễu, mọc ở kẽ lá. Nó có màu hồng, nhưng trong họng hoa sẽ xuất hiện các chấm màu tím. Chúng không mọc riêng lẻ mà mọc thành chùm trên các cuống dài. Quả nang có hình hơi thoi, nó sẽ tự nở ra khi khô. Trong quả có rất nhiều hạt nhỏ như bụi phấn. Thông thường, hoa sẽ nở vào khoảng tháng 2 – 4, mùa quả là vào tháng 4 – 6. Loại cây này có thể mọc hoang nhưng cũng có thể được dùng làm cảnh. Xem thêm thông tin Lan Thạch hộc

3.Thành phần hóa học

Trong thành phần của cây thạch hộc chứa nhiều hoạt chất có hoạt tính sinh học quý. Cụ thể, thạch hộc tía giàu:

• Polysacarit thạch hộc chiếm 22%
• Các loại acid amin như: Asparagic, glutamic, glucin chiếm tới 35% trong tổng số các acid amin.
• Chất khoáng canxi, kali, mangan, titan, đồng, các nguyên tố vi lượng…
• Phenanthryn
• Keton
• Bibenzyl
• Hợp chất amidon.
• Các chất nhầy.

II.Công dụng dược lý của Thạch hộc :

a. Tăng cường công năng miễn dịch: Thạch hộc rỉ sắt có công năng tư âm dưỡng huyết “Dược tính luận” đời nhà Thanh của Trung Quốc cho biết, Thạch hộc rỉ sắt bổ thận, tích tinh, dưỡng vị âm, dưỡng khí lực. Với hàm lượng polysaccarit phong phú có công năng tăng cường miễn dịch. Nghiên cứu về dược lý hiện đại cho biết, Thạch hộc rỉ sắt có thể nâng cao năng lực ứng thích, có tác dụng tốt về chống mệt mỏi và chống chịu ngạt oxy.

b. Thạch hộc rỉ sắt ích vị sinh tân: trong “Thần nông bản thảo kinh”, “Bản thảo tái tân” đã ghi nhận Thạch hộc rỉ sắt là thuốc trường vị, chữa trị đau dạ dày, đau bụng. Y học hiện đại cho rằng, Thạch học rỉ sắt có tác dụng kiềm chế bệnh sán trùng, viêm dạ dày co bóp, uống nước có Thạch hộc xúc tiến bài tiết dịch dạ dày, ra tăng năng lực bài khí của dạ dày, có lợi cjho tiêu hóa.

c. Hộ gan lợi mật: Thạch hộc rỉ sắt có tác dụng lợi mật. Xưa nay giới y học đều cho rằng, Thạch hộc rỉ sắt có tác dụng tư dưỡng can âm, là dược thảo tốt điều trị các bệnh gan, mật, chữa trị viêm gan, viêm túi mật, sỏi mật.

d. Kháng phong thấp: vào tuổi trung niên sức khỏe bắt đầu suy giảm, công năng xương cốt thoái hóa, Thạch hộc rỉ sắt có khả năng tư dưỡng âm dịch, bôi trơn các khớp, giúp cho gân cốt khỏe, khớp nối thanh thoát, có hiệu quả tăng cường kháng phong thấp.

e. Giảm đường huyết, mỡ máu: Thạch hộc rỉ sắt dưỡng âm thanh nhiệt, thuận táo, là thảo dược chuyên dụng để điều trị bệnh tiểu đường. Kết quả nghiên cứu lâm sàng cho biết Thạch hộc rỉ sắt không những có hoạt tính tăng cường Insulin, đồng thời có khả năng giảm đường huyết giúp cho máu hoạt động bình thường, xúc tiến tuần hoàn, giãn huyết quản, giảm cholesterol và triglyceride.

f. Kháng u bướu: Thạch hộc rỉ sắt có khả năng tiêu diệt một số tế bào ác tính của ung thư phổi, ung thư buồng trứng, bệnh máu trắng với hoạt tính kháng ung thư tương đối mạnh. Trong lâm sàng sử dụng Thạch hộc rỉ sắt làm thuốc điều trị bổ sung các bệnh ung thư ác tính, cải thiện tính trạng của người bệnh, giảm nhẹ tác dụng phụ của các liệu pháp xạ trị, hóa trị, tăng sức miễn dịch, nâng cao chất lượng cuộc sống, kéo dài tuổi thọ.

g. Bảo hộ thị lực: Thạch hộc rỉ sắt có công năng dưỡng âm, dưỡng mục, là thảo mộc quý bảo vệ mắt, có hiệu quả tương đối tốt để chữa bệnh lòa của tuổi già, bảo vệ mắt cho trẻ em.

h. Tư dưỡng da: Khi vào tuổi trung niên, âm dịch sa sút, da lão hóa, nám da và nhăn da. Thạch hộc rỉ sắt có chất nhờn, có tác dụng tư nhuận dinh dưỡng da.

i. Kháng suy não: Thạch hộc rỉ sắt là thần dược có tác dụng trẻ hóa cơ thể. Trong Thạch hộc rỉ sắt có nhiều nguyên tố vi lượng quý có tác dụng chống lão hóa tốt hơn nhiều so với các loại thuốc khác.

Từ xa xưa, Thạch hộc rỉ sắt đã trở thành thảo mộc quý của Trung Quốc mà chỉ các gia đình có nhiều tiền mới được dùng. Trẻ con mới sinh của nhà giàu được uống bát nước đầu tiên là bát nước Thạch hộc, người sắp qua đời cũng được uống nước Thạch hộc, nên nước Thạch hộc được gọi là nước cứu mệnh. Từ thời Đường, Tống về sau, Thạch hộc được làm cống phẩm đối với nhà vua. Theo tài liệu của Trung Quốc, khi Hồ Chủ Tịch bị ốm nặng vào năm 1969, Thủ tướng Chu Ân Lai của Trung Quốc cũng gửi biếu Người loại thảo dược này.

=>Xem tiếp công dụng lan thạch hộc tía

III. Kỹ thuật trồng thạch hộc tía VBio

– Tách bụi: Vào vụ xuân hoặc thu, trước khi Thạch hộc ra chồi khoảng vào cuối tháng 3 đầu tháng 4, chọn những bụi tốt, không sâu bệnh, rễ phát triển mạnh, sử dụng cây 1-2 tuổi nhiều mầm, nhổ cả cây có kèm rễ, ngắt hết phần chết khô hoặc chồi gầy, ngắt bớt rễ con quá dài và rễ già, chỉ để lại 3cm, tách ra những bụi nhiều bụi theo số thân, mỗi bụi có 4-5 cành để trồng.

– Giâm cành: Vào cụ xuân, hè khoảng tháng 5-6, chọn cây 3 tuổi, lấy đoạn thân tròn, khỏe, cắt thành đoạn, mỗi đoạn 4-5 mắt, dài khoảng 15-20cm, cấy vào bột đá hoặc cát sông, cắm sâu đến mức không ngã, chờ đến khi có chồi nách, có rễ khí sinh mọc ra, có thể đem cấy. Khi chọn vật liệu nên sử dụng đoạn thân phần trên vì có ưu thế điểm.sinh trưởng, tỷ lệ sống cao, chồi nhiều, mọc nhanh

– Nuôi cấy mô: sử dụng lá, thân non, rễ Thạch hộc đem tiêu độc, cắt thành đoạn dài 0,5-1cm, sử dụng môi trường cơ bản MS hoặc B5, bổ xung chất kích thích NAA (0.05-1.5mg/l), IAA (0.2-1.0mg/l), 6-BA (1.0-5.0mg/l) và nhiều tổ hợp có kích tố khác nhau, pH nằm trong 5,6-6,0, nhiệt độ 25⁰-28⁰C, số giờ chiếu sáng 9-10h/ngày, cường độ 1800-1900lux, Sau 19 ngày, trên thân có nhú mầm nhỏ, sau một tháng, mầm nhỏ dài ra, ngọn tẽ ra, sau 2 tháng, chiều dài 2,0-2,7cm, sau 4-8 tháng có thêm nhiều chồi trong ống nghiệm có thể phát hiện trong nhiều môi trường pha chế khác nhau thì MS có tốc độ sinh trưởng tốt hơn B5.

Chăm sóc:

– Chiếu sáng: Đảm bảo độ chiếu sáng cho Thạch hộc 15000 lux. Do đó vào các mùa vụ khác nhau phải điều chỉnh cường độ cho phù hợp.

– Tưới ẩm: giữ độ ẩm tương đối của không khí khoảng 80%, giá thể khô, ướt xen kẽ nhau, khi tưới phải để ráo nước ngay trong ngày, tránh đọng nước làm thối rễ, thối cây. Nên tưới vào lúc 8-10 giờ sáng.

– Bón phân: Bón phân vào sáng sớm, không bón vào lúc nắng nóng. Định kỳ bón phân lên lá bằng phân cân bằng NPK theo tỷ lệ 1:1:1, kết hợp bón phân giàu lân, kali, theo tỷ lệ NPK 15:20:25, có thể phối hợp tưới nước phân chuồng. Cần ngừng bón phân 2-3 tháng trước khi thu hoạch.

– Trừ cỏ: hàng năm trừ cỏ 2 lần vào vụ xuân và vụ đông, vào mùa hè tránh nhổ cỏ, mà chỉ dùng kéo cắt cỏ, để không xâm hại đến cây.

– Điều tiết độ che râm: khi cây sinh trưởng độ che phủ tăng dần, vì vậy hàng năm vào mùa đông ngắt bớt cành quá dày, giữ độ che 60%. Vào mùa đông cũng có thể tháo dàn che để tăng độ chiếu sáng.

– Tỉa cành: hàng năm vào vụ xuân trước khi nảy chồi hoặc thu hái, cần tỉa bớt cành già và cành khô héo, cành quá dày, để xúc tiến chồi non phát triển.

– Phòng trừ sâu bệnh: diệt trừ kịp thời các loại bệnh: đốm đen, thán thư, thối thân, rỉ sắt,… và các loại sâu như rệp, ốc, nhện, sâu xám bằng việc phòng ngừa và sử dụng các loại thuốc phù hợp.

IV. Thu hoạch và sơ chế thạch hộc tía VBio

1. Thu hoạch: có thể thu hoạch quanh năm, nhưng tốt nhất vào mùa đông, thường sau trồng 1- 2 năm. Khi thu hoạch, dùng kéo cắt phần trên gốc, chỉ cắt thân già, để lại thân non tiếp tục phát triển. Khi cắt không cắt cả cây mà chỉ cắt từ phần trên của bộ rễ, để lại ít nhất 2 đốt để năm sau cây tiếp tục đâm chồi nảy lộc.

2. Sơ chế: Có ba cách sơ chế Thạch hộc làm thuốc gồm: chế biến tươi, khô và chế biến phong đấu

– Chế biến tươi: Thân tươi không cần ngắt rễ, lá, được sử dụng trực tiếp làm thuốc hoặc đem thân tươi khử rễ, lá rồi vùi vào cát để lưu giữ, nhưng phải đặt ở nơi thoáng mát và khô ráo

– Chế biến khô: Có 2 cách:

Cách 1: Luộc bằng nước sôi. Đem cây tươi ngắt hết rễ và lá, ngâm nước vài ngày để lá và màng thối rữa sau đó dùng bàn chải quét hết màng mỏng của bẹ hoặc dùng trấu cọ hết màng. Sau đó dùng nước hấp khô, sau khi hong khô dùng rơm buộc lại rồi tiếp tục hong khô, nhưng không để lửa quá mạnh. Sau khi khô phun chút nước sôi rồi xếp thành từng lớp phủ rơm. Khi thân cây chuyển sang màu vàng ươm lại đem hong khô.

Cách 2: Dùng phương pháp hấp nóng. Sau khi làm sạch đặt cây vào nồi có cát rồi đun nóng đảo đi đảo lại, khi thấy bẹ lá khô, lấy ra đặt vào mâm gỗ rồi bó lại, loại bỏ bẹ lá rồi dùng nước rửa hết bùn cắt đem phơi khô đến đêm và sáng hôm sau đảo đi đảo lại vài lần, thân chuyển sang màu vàng ươm lại được làm khô tiếp.

– Chế biến phong đấu: Sau khi rửa sạch như trên ngắt hết lá và màng bẹ cắt thành đoạn dài 10cm cho vào nồi, phủ tro giữ nhiệt ở 80 độ C, sau khi khô nhuyễn dùng tay bện thành rợ, rồi cho vào nồi ở nhiệt độ 50 độ C, phần thân cây còn giữ được rễ tơ và ngọn thân gọi là phượng vỹ, có độ dài vừa phải được chế biến thành phong đấu, còn gọi là “Long đầu phượng vỹ” là tuyệt phẩm của Thạch hộc rỉ sắt làm thuốc. Chú ý không đun quá lửa để ảnh hưởng đến chất lượng.

Mua cây Thạch hộc tía ở đâu?
Hiện nay, Viện Nghiên cứu Sinh học Ứng dụng – đứng đầu là Ths. Phạm Thị Thủy cùng đội kỹ sư trẻ đã nghiên cứu, đưa ra quy trình chuẩn để nuôi trồng thành công các loại cây dược liệu. Toàn bộ nguồn giống gốc đều được chọn lọc, lưu giữ nhằm đảm bảo chất lượng tối ưu nhất trong tất cả các sản phẩm khi đến tay quý khách hàng.

Để được tư vấn mua sản phẩm tốt nhất mời quý khách liên hệ theo địa chỉ:

Viện Nghiên cứu Sinh học Ứng dụng
Địa chỉ: Số 39, Ngõ 189/61, Hoàng Hoa Thám, Ngọc Hà, Quận Ba Đình, TP Hà Nội
ĐT: (+84) 2422 118 008 – (+84)962 567 869
Website: vbio.vn
Email: vbiovn1@gmail.com