Chuyên gia chia sẻ cách ủ phân bón nông nghiệp hữu cơ chi tiết A-Z

Cách ủ phân bón nông nghiệp hữu cơ tại nhà hiện được nhiều bà con quan tâm, tìm hiểu bởi xu hướng canh tác nông nghiệp sạch, thân thiện với môi trường đang dần phổ biến và rất được ưa chuộng. Vậy, phân hữu cơ là gì, cách ủ ra sao để đạt được chất lượng tốt nhất? Những vấn đề này sẽ được các chuyên gia bật mí qua bài viết dưới đây, bà còn hãy cùng tìm hiểu nhé!

1. Phân bón nông nghiệp hữu cơ là gì?

Phân nông nghiệp hữu cơ là một loại phân bón được tạo nên từ các nguyên liệu như lá cây, phụ phẩm nông nghiệp, phân, chất thải gia súc – gia cầm, các chất hữu cơ từ rác thải sinh hoạt… có chứa các chất dinh dưỡng đa, trung, vi lượng dưới dạng hợp chất hữu cơ. Hiện nay, đây là loại phân rất được ưa chuộng trong quá trình canh tác và sản xuất nông nghiệp bởi độ an toàn và hiệu quả cao mà nó mang lại.

2. Thành phần chính của phân bón nông nghiệp hữu cơ

Thông thường, phân bón nông nghiệp hữu cơ có hàm lượng chất hữu cơ đạt từ 22% trở lên, cùng với đó là lượng khoáng chất với hàm lượng đạt từ 15% trở lên. Sau khi trải qua quá trình xử lý, phân hữu cơ sẽ rất giàu các thành phần khoáng chất như acid hữu cơ, peptit, đạm, lân, kali cùng nhiều vi lượng, trung lượng có lợi cho cây trồng.

Trên thực tế, phân hữu cơ có nguồn gốc khá đa dạng nên sẽ được chia thành nhiều nhóm khác nhau do sự khác biệt về thành phần chính, cụ thể như sau:

• Nhóm phân hữu cơ động vật: Đây là nhóm phân có hàm lượng dinh dưỡng cao và đa dạng, có thể kể đến như đạm, lân, kali, magie, lưu huỳnh, Coban, Đồng, kẽm, mangan…
• Nhóm phân hữu cơ từ phụ phẩm nhà máy chế biến thủy hải sản: Cung cấp nhiều loại khoáng chất như canxi, magie, lưu huỳnh, kẽm, sắt…
• Nhóm phân hữu cơ từ tro, than bùn: Đây là một loại phân cung cấp hàm lượng kali, silic, N, P thuộc vào loại khá cao, đặc biệt còn chứa hàm lượng lớn axit humic, axit fulvic và humin.

3. Một số phương pháp ủ phân hữu cơ nông nghiệp tại nhà

Hiện nay, có cách ủ phân bón nông nghiệp hữu cơ tại nhà mà bà con có thể áp dụng là ủ nổi, ủ phân xanh và ủ phân chìm, mỗi phương pháp sẽ có kỹ thuật khác nhau nhưng đều có ưu điểm là dễ thực hiện, tỉ lệ thành công cao.

3.1. Phương pháp ủ nổi

Đây là kỹ thuật ủ phân bón hữu cơ tại nhà thông dụng và được nhiều bà con áp dụng, nhất là ủ phân chuồng hoặc phân bắc bởi tỉ lệ thành công cao so với những nguyên liệu khác. Với kỹ thuật này, ngoài các nguyên liệu cần thiết thì bà con cần thêm một trong các loại sản phẩm vi sinh, đó là chế phẩm EM gốc dạng bột Vbio do Viện Nghiên cứu Sinh học Ứng dụng nghiên cứu, sản xuất. Đây là một chế phẩm sinh học được dùng phổ biến trong lĩnh vực nông nghiệp với nhiều mục đích khác nhau như ủ phân chuồng, phân cá, rác thải làm phân bón giàu dinh dưỡng, ủ chín thức ăn lên men, khử mùi hôi chuồng trại…

Chế phẩm EM gốc dạng bột có thành phần gồm Lactobacillus ≥ 10⁷ CFU/g, Bacillus ≥ 10⁸ CFU/g, nấm men và xạ khuẩn ≥ 10⁸ CFU/g. Nhờ chứa đồng thời đa chủng vi sinh vật mang nhiều tính năng khác nhau với nồng độ cao, chế phẩm mang đến thời gian ủ nhanh chỉ trong vòng 24 đến 48 giờ, đồng thời có thể bảo quản trong vòng 6 tháng mà không sợ giảm nồng độ. Đây là những ưu điểm nổi bật và rất hữu ích khi sử dụng để ủ các loại phân bón hữu cơ ngay tại nhà, khi giúp bà con tiết kiệm thời gian, công sức và đặc biệt là tỉ lệ thành công rất cao.

Khi sử dụng, bà con sẽ sử dụng EM gốc dạng bột để sản xuất EM thứ cấp hay EM1, với tỉ lệ cứ 200gram EM dạng bột cùng 1kg rỉ mật Vbio và 19 lít nước sẽ cho ra 20 lít EM1. Sau đó, bà con chỉ cần phối trộn chế phẩm ủ rác hữu cơ với các nguyên liệu theo tỉ lệ thích hợp được khuyến nghị là được.

Sau khi chuẩn bị đầy đủ các nguyên liệu, bà con thực hiện cách ủ rác hữu cơ thành phân bón bằng việc trộn đều với nhau rồi dồn lại thành một đống có độ cao khoảng 2 mét. Kế đến, bà con phủ một lớp bùn nhão lên toàn bộ đống phân rồi lấy nilon che lại rồi chờ một thời gian là đã có thể sử dụng.

3.2. Phương pháp ủ phân xanh

Với kỹ thuật ủ phân bón nông nghiệp hữu cơ này, bà con gom phân chuồng thành một đống rồi dùng bùn nhão phủ kín toàn bộ, đồng thời chừa lại một lỗ tưới nước ở đỉnh đống phân. Cứ khoảng 15 đến 20 ngày ủ, bà con lại tưới nước vào đống ủ rồi tiếp tục đậy kín lại. Sau khoảng 30 – 40 ngày ủ, bà con tiến hành đảo đều đống phân, tưới thêm nước để đảm bảo đống ủ đủ ấm rồi trát bùn kín nén chặt lại. Khoảng 25 – 30 ngày sau đó, phân sẽ hoai mục hoàn toàn và bà con đã có thể bắt đầu sử dụng để bón cho cây trồng.

Để tăng độ thành công của phương pháp ủ phân xanh, bà con cũng cần kết hợp các nguyên liệu ủ với chế phẩm sinh học EM gốc dạng bột Vbio, vốn có hơn 80 loài vi sinh vật kỵ khí và yếm khí thuộc các nhóm vi khuẩn quang hợp, vi khuẩn cố định nitơ, xạ khuẩn, vi khuẩn lactic, nấm men… cùng tồn tại trong một thể thống nhất, cộng hưởng lẫn nhau tạo ra ứng dụng đa năng trong nhiều lĩnh vực khác nhau.

3.3. Phương pháp ủ phân chìm

Với cách ủ phân bón nông nghiệp hữu cơ bằng kỹ thuật ủ chìm, bà con có thể thực hiện tuần tự theo các bước như sau:

• Lựa chọn một khu đất cao ráo để đào một cái hố ủ, sau đó lót ở đáy hố bằng nilon hoặc lá chuối tươi nhằm chống nước phân chảy đi hoặc nước ngầm xâm nhập.
• Cho phân bắc, phân xanh, phân chuồng vào hố đã chuẩn bị từ trước.
• Sau một thời gian ủ mà thấy phân tơi xốp, có màu đen và không còn mùi hôi là đã có thể sử dụng được.

4. Hướng dẫn chi tiết cách ủ phân hữu cơ nông nghiệp tại nhà

Trên thực tế, cách ủ phân bón hữu cơ tại nhà không hề phức tạp như nhiều người vẫn thường e ngại, tuy nhiên quá trình này sẽ đòi hỏi bà con phải có sự kiên trì để thu được thành quả.

4.1. Ủ phân dạng đống

Bước 1: Lựa chọn vị trí thích hợp để tạo đống ủ.

Đầu tiên, bà con cần phải chọn một vị trí thích hợp để tạo đống phân ủ và theo kinh nghiệm từ nhiều nông hộ, khu vực lý tưởng nhất phải là nơi yên tĩnh, cách xa các bức tường hay ngôi nhà, nơi có nhiều ánh sáng mặt trời bởi vị trí này sẽ giúp đống ủ hạn chế được sự xuất hiện của vi trùng, đồng thời giúp cho phân “chín” nhanh hơn.

Về vị trí tốt nhất, bà con nên tạo đống ủ trên mặt đất bởi đây là khu vực tốt để giun, vi khuẩn tiếp cận đống phân ủ, đồng thời các chất khi phân hủy cũng sẽ được hấp thụ một cách dễ dàng hơn.

Bước 2: Thu gom nguyên liệu

Phân hữu cơ nông nghiệp là loại phân có thể được tạo ra từ rác thải, thực phẩm dư thừa… do đó, bà con có thể gom các nguyên liệu và phân chia thành 2 dạng bao gồm:

• Vật liệu xanh: Là những loại rác có khả năng phân hủy nhanh như vỏ rau, trái cây, bã cà phê… có tác dụng cung cấp độ ấm cũng như các khoáng chất cho đống phân trộn.
• Vật liệu nâu: Là những nguyên liệu có tốc độ phân hủy chậm như vỏ trứng, bìa các tông xé nhỏ… với vai trò bổ sung carbon, chất xơ cho đống ủ phân hữu cơ.

Bước 3: Pha trộn nguyên liệu theo tỉ lệ thích hợp

Theo các chuyên gia trong lĩnh vực nông nghiệp, tỉ lệ pha trộn nguyên liệu thích hợp sẽ có ảnh hưởng trực tiếp đến tỉ lệ thành công cũng như thời gian ủ phân, do vậy khi ủ bà con cần đảm bảo pha trộn vật liệu xanh theo tỉ lệ 50/50, vật liệu nâu theo tỷ lệ 25/75 nếu sử dụng các loại bìa cứng xé nhỏ, cành cây vụn…

Sau khi đã trộn các nguyên liệu theo tỉ lệ thích hợp được khuyến nghị, bà con cũng cần đảm bảo đảo đều đống phân trộn thường xuyên. Nếu ủ vào mùa đông, bà con có thể giảm tần suất đảo đều nhưng để giữ ấm cho đống ủ thì việc này vẫn cần được duy trì.

4.2. Ủ phân trong thùng

Ngoài ủ phân thành dạng đống, bà con cũng có thể tiến hành cách ủ rác hữu cơ tại nhà trong thùng nhằm hạn chế tình trạng nguyên liệu rơi vãi khắp nơi, đồng thời đống ủ cùng vì thế mà trở nên gọn gàng hơn. Giải pháp này tỏ ra hữu dụng nhất đối với những gia đình có nuôi chó, bởi cách thức này sẽ ngăn việc chúng đùa nghịch hoặc phá hoại đống phân ủ. Các bước như sau:

Bước 1: Làm hoặc chọn thùng ủ phân

Theo lời khuyên của các chuyên gia, thùng dùng để ủ phân nên được làm từ gỗ để giúp các loài động vật như giun có thể tiếp cận một cách dễ dàng. Với cách thức này, bà con có thể ghép các thanh gỗ lại với nhau để tạo thành hình dáng của một chiếc thùng ủ, đồng thời nhớ để một mặt có thể tháo rời để trộn cũng như kiểm tra tình trạng của phân ủ bên trong.

Trong trường hợp không tìm được nguyên liệu để làm thùng ủ bằng gỗ, bà con cũng có thể sử dụng thùng ủ bằng nhựa được khoan lỗ trên thân để thoát nước, với thể tích thích hợp từ 20 đến 200 lít.

Bước 2: Chọn vị trí đặt thùng ủ phân hữu cơ

Tốt nhất, bạn nên đặt thùng ủ phân hữu cơ cách xa nơi sinh hoạt của gia đình và có thể tiếp cận với nhiều ánh nắng mặt trời, điều này sẽ giúp đẩy nhanh quá trình phân hủy nguyên liệu bên trong thùng ủ. Một vấn đề cần đặc biệt lưu tâm là trong quá trình ủ phân có thể phát sinh mùi hôi khó chịu, do đó để hạn chế bà con cần kết hợp với chế phẩm EM1 thứ cấp đã được tạo ra từ EM gốc dạng bột bên trên.

Bước 3: Trộn rác hữu cơ để làm phân hữu cơ

Bà con tiến hành cho chất hữu cơ xanh như xác cây, hoa quả thừa, cỏ vụn, phân động vật, bã cà phê … vào thùng rồi trộn đều, sau đó mang đi ủ hai tuần mới bắt đầu tưới nước và rải thêm một lớp chất hữu cơ nâu như rơm, vải vụn, mạt cưa, vỏ trứng… lên bề mặt thùng chứa.

Bước 4: Kiểm tra độ ẩm thường xuyên

Trong quá trình ủ phân hữu cơ, bà con cần tiến hành kiểm tra độ ẩm thường xuyên bằng cách dùng tay nắm hỗn hợp đã ủ, nếu thấy có rỉ nước qua các kẽ ngón tay thì cần bổ sung thêm rơm rạ, cỏ khô… để cân bằng lượng nước. Trong trường hợp nắm lại và mở bàn tay ra mà thấy rác tơi, rời rạc thì đống ủ đã bị thiếu độ ẩm và cần bổ sung thêm nước. Trường hợp còn lại là hỗn hợp có độ kết dính cao, điều này cho thấy độ ẩm của đống ủ đã đạt yêu cầu.

Bước 5: Chờ đợi và thu kết quả

Sau khoảng 30 ngày, bà con tiến hành kiểm tra và nhận thấy một số đặc điểm như:

• Phân có màu nâu đất.
• Có mùi của đất.
• Vụn ra và trông như mùn.

Lúc này, bà con đã có thể sử dụng bởi phân hữu cơ tự ủ tại nhà đã phân hủy hoàn toàn.

Hy vọng rằng với cách ủ phân bón nông nghiệp hữu cơ được chia sẻ bởi các chuyên gia trên đây, bà con đã có được những thông tin hữu ích để có thể tự mình thực hiện ngay tại nhà với tỉ lệ thành công cao. Trong quá trình thực hiện cách ủ rác hữu cơ nêu trên, nếu bà con gặp bất kỳ khúc mắc nào thì đừng ngần ngại mà hãy liên hệ ngay với 3A để được hỗ trợ, tư vấn một cách tận tình nhất nhé!