Hiểu rõ tiêu chuẩn hữu cơ Việt Nam để làm giàu với nghề trồng trọt

Với các nông hộ cũng như những doanh nghiệp đang hoạt động kinh doanh trong lĩnh vực thực phẩm, nắm và hiểu rõ các tiêu chuẩn hữu cơ Việt Nam sẽ là chìa khóa mang đến sự thành công, bởi những sản phẩm được canh tác dựa trên bộ tiêu chuẩn này sẽ được người tiêu dùng ưa thích, ưu tiên lựa chọn bởi độ sạch, hàm lượng dinh dưỡng cao và rất an toàn cho sức khỏe của con người khi sử dụng.

1. Tiêu chuẩn hữu cơ Việt Nam là gì?

Cũng như nhiều quốc gia khác trên thế giới, canh tác nông nghiệp theo hướng hữu cơ đang là xu hướng chung và rất được ưa chuộng. Nhận thức rõ điều này, từ lâu Bộ khoa học và Công nghệ đã nghiên cứu, biên soạn và chính thức công bố bộ tiêu chuẩn hữu cơ Việt Nam TCVN 11041:2017 dành cho các tổ chức sản xuất, trồng trọt, chăn nuôi hữu cơ.

Bộ tiêu chuẩn nông nghiệp hữu cơ TCVN 11041:2017 sẽ bao gồm 8 phần như sau:

• TCVN 11041-1:2017, Phần 1: yêu cầu chung đối với sản xuất, chế biến, ghi nhãn sản phẩm nông nghiệp hữu cơ.
• TCVN 11041-2:2017, Phần 2: trồng trọt hữu cơ.
• TCVN 11041-3:2017, Phần 3: chăn nuôi hữu cơ.
• TCVN 11041-5:2018, Phần 5: gạo hữu cơ.
• TCVN 11041-6:2018, Phần 6: chè hữu cơ.
• TCVN 11041-7:2018, Phần 7: sữa hữu cơ.
• TCVN 11041-8:2018, Phần 8: tôm hữu cơ.

Một khi đáp ứng đầy đủ các tiêu chí thuộc từng phần và từng lĩnh vực mà bộ tiêu chuẩn đã quy định, các sản phẩm sẽ được cấp chứng nhận hữu cơ và được phép sử dụng tem dán có biểu tượng Organic, người tiêu dùng thông qua đó có thể nhận biết được đâu là những sản phẩm hữu cơ chất lượng và nên mua nhất. Nói cách khác, đây là cơ hội để người nông dân có thể đưa sản phẩm của mình đến gần hơn với người tiêu dùng.

Mặc dù có nhiều cơ hội nhưng trên thực tế, chứng nhận hữu cơ Việt Nam cũng gặp phải những thách thức không nhỏ từ các tiêu chuẩn quốc tế khác, trong đó đáng chú ý phải kể đến USDA của Mỹ, JAS của Nhật Bản, Organic EU của Châu Âu. Điều này đòi hỏi chứng nhận cần được sự hỗ trợ tích cực hơn nữa từ Chính phủ trong thời gian tới, để có thể gia tăng khả năng cạnh tranh của nông nghiệp hữu cơ Việt Nam trên thị trường quốc tế.

2. Những lợi ích của chứng nhận hữu cơ Việt Nam

Đối với những đơn vị chuyên về sản xuất nông nghiệp, áp dụng tiêu chuẩn hữu cơ Việt Nam sẽ mang lại sự khác biệt cũng như giá trị cao cho các sản phẩm do trang trại, gia trại tạo ra. Một khi đã trải qua quá trình thanh tra, thẩm định và được cấp chứng nhận, sản phẩm sẽ dễ dàng tiếp cận những thị trường “khó tính” với lượng người dùng có yêu cầu cao về thực phẩm sạch, an toàn cho sức khỏe. Tất nhiên, họ luôn sẵn sàng chi ra một số tiền không nhỏ cho những sản phẩm này và sẽ mang lại doanh thu, lợi nhuận cao cho doanh nghiệp.

Bên cạnh đó, việc áp dụng các tiêu chí thuộc bộ tiêu chuẩn sản xuất nông nghiệp hữu cơ TCVN 11041:2017 còn góp phần đáng kể vào việc thúc đẩy kinh tế địa phương, khi tạo ra một nguồn thu rất lớn từ hoạt động trao đổi, mua bán các sản phẩm nông nghiệp hữu cơ tại đây.

Chưa dừng lại ở đó, khi đã áp dụng và được cấp chứng nhận hữu cơ Việt Nam, các nhà sản xuất sẽ cho thấy những nỗ lực cũng như cam kết của mình về bảo vệ môi trường, tiết kiệm nguyên – nhiên liệu, giảm tối đa rác thải, bảo vệ đất canh tác, nguồn nước, vi sinh vật cũng như hệ sinh thái để con người và thiên nhiên có thể phát triển một cách hài hòa, bền vững theo thời gian.

3. Một số tiêu chí cơ bản của bộ tiêu chuẩn hữu cơ Việt Nam

Tiêu chuẩn hữu cơ Việt Nam bao gồm rất nhiều tiêu chí khác nhau được áp dụng cụ thể cho từng lĩnh vực như sản xuất, chế biến, trồng trọt, chăn nuôi… Tuy nhiên, về cơ bản sẽ có một số tiêu chuẩn chung cần được các trang trại, gia trại nắm và hiểu rõ, cụ thể như sau:

• Nguồn nước được sử dụng trong quá trình canh tác, trồng trọt hay chăn nuôi phải là nước sạch lấy từ nguồn rõ ràng, không bị ô nhiễm và phù hợp với các tiêu chí được quy định trong bộ tiêu chuẩn sản xuất rau an toàn TCVN 5942:1995.
• Khu vực sản xuất các sản phẩm hữu cơ phải được thiết kế sao cho cách ly tốt nhất với các nguồn gây ô nhiễm.
• Cấm sử dụng các loại phân bón hóa học, thuốc bảo vệ thực vật, chất kích thích sinh trưởng… mà chỉ được sử dụng các đầu vào đã đăng ký với cơ quan có thẩm quyền và được cấp phép sử dụng.
• Cấm sử dụng phân người, phân được ủ từ các loại rác thải đô thị.
• Phân động vật từ bên ngoài khi đưa vào sử dụng trong trang trại phải trải qua quá trình ủ nóng trước khi dùng.
• Không sử dụng các túi, vật đựng chất cấm để vận chuyển, cất trữ các sản phẩm hữu cơ.
• Không được đốt cành cây, rơm rạ ngoại trừ áp dụng phương pháp du canh truyền thống.
• Không được phép sử dụng các vật tư đầu vào có chứa sản phẩm biến đổi gen GMOs.
• Không được canh tác song song và cây trồng trên diện tích đất canh tác hữu cơ khác với cây trồng trên diện tích đất thông thường.
• Trong canh tác hữu cơ mà diện tích đất gần kề có sử dụng chất cấm, trang trại phải thiết kế một vùng đệm để ngăn chặn sự xâm nhiễm của các chất này từ khu vực lân cận.
• Các loại cây trồng ngắn ngày được sản xuất theo tiêu chuẩn nông nghiệp hữu cơ Việt Nam trọn vẹn một vòng đời từ khi làm đất đến khi thu hoạch, sau khi thu hoạch có thể được bán như sản phẩm hữu cơ.

4. Quy trình cấp chứng nhận tiêu chuẩn hữu cơ nông nghiệp Việt Nam

Để được cấp chứng nhận đạt tiêu chuẩn hữu cơ nông nghiệp Việt Nam, bà con sẽ phải trải qua nhiều bước khác nhau với sự khắt khe cao nhằm đảm bảo trang trại, gia trại đảm bảo các tiêu chí đã được quy định.

4.1. Trao đổi thông tin

Bước đầu tiên trước khi được cấp chứng nhận tiêu chuẩn hữu cơ Việt Nam là việc trao đổi thông tin, được diễn ra với sự tham gia của hai bên gồm tổ chức cấp chứng nhận và khách hàng, nhằm đảm bảo mọi thông tin đều được thống nhất và đúng theo yêu cầu của bộ tiêu chuẩn. Thông thường, các thông tin cần trao đổi sẽ bao gồm:

• Những yêu cầu cơ bản của quá trình cấp chứng nhận.
• Các bước của thủ tục chứng nhận.
• Các tiêu chuẩn của chứng nhận.
• Các chi phí dự tính.
• Chương trình và kế hoạch làm việc.

4.2. Đánh giá sơ bộ

Sau khi hoàn tất quá trình trao đổi thông tin, đơn vị xin cấp chứng nhận sẽ gửi đơn đăng ký chứng nhận hữu cơ Việt Nam, các tài liệu, hồ sơ có liên quan được quy định theo tiêu chuẩn TCVN11041 đến tổ chứng cấp chứng nhận.

Sau khi nhận được bộ hồ sơ từ khách hàng, tổ chức cấp chứng nhận sẽ tiến hành phân công các chuyên gia trong lĩnh vực tương ứng nghiên cứu, đánh giá tình trạng thực tế để phát hiện những vấn đề còn tồn đọng trong văn bản tài liệu cũng như chất lượng trên thực địa. Sau khi hoàn tất việc kiểm tra và đánh giá sơ bộ, các chuyên gia sẽ phải chỉ ra những thiếu sót mà doanh nghiệp cần khắc phục, sửa chữa. Nhìn chung, bước này mang lại khá nhiều lợi ích và được xem như hướng dẫn khuôn mẫu, trước khi quá trình đánh giá chính thức bắt đầu.

4.3. Đánh giá chính thức

Cơ quan cấp chứng nhận sẽ tổ chức một đoàn đánh giá đến kiểm tra, thẩm định trực tiếp trên thực địa để xem xét mức độ phù hợp của bộ hồ sơ so với thực tế, từ đó đưa ra các kiến nghị khắc phục, sửa chữa những điểm chưa phù hợp. Trong quá trình kiểm tra thực địa này, đoàn thanh tra cũng sẽ xác định hiệu quả của hệ thống kiểm soát chất lượng sản phẩm.

Sau khi hoàn tất quá trình, đoàn thanh tra sẽ tổ chức một cuộc họp và đây là lúc bà con có thể đưa ra ý kiến của mình về những đánh giá mà đoàn đã nêu ra.

4.4. Lấy mẫu điển hình và tiến hành thử nghiệm

Ở bước này, các chuyên gia sẽ tiến hành lấy mẫu theo phương pháp đã được quy định trong bộ tiêu chuẩn TCVN, sau đó tiến hành thử nghiệm để đánh giá chi tiết sản phẩm theo yêu cầu của bộ tiêu chuẩn hữu cơ Việt Nam TCVN 11041:2017.

4.5. Cấp giấy chứng nhận nông nghiệp hữu cơ

Nếu đạt được đồng thời cả hai điều kiện dưới đây, bà con sẽ được cấp giấy chứng nhận nông nghiệp hữu cơ:

• Toàn bộ hồ sơ, tài liệu đều phù hợp với tình hình trên thực địa, đồng thời những vấn đề còn tồn động được các chuyên gia chỉ ra đã được khắc phục thỏa đáng và được trưởng đoàn đánh giá xác nhận.
• Kết quả thử nghiệm sản phẩm sau khi lấy mẫu phù hợp với quy định của bộ tiêu chuẩn hữu cơ Việt Nam TCVN 11041:2017.

Mỗi giấy chứng nhận khi được cấp sẽ có hiệu lực trong vòng 3 năm, tuy nhiên mỗi năm và tối thiểu 12 tháng các tổ chức chứng nhận sẽ tiến hành giám sát và đánh giá lại một lần, để đảm bảo rằng các nhà sản xuất vẫn luôn tuân thủ nghiêm ngặt các quy định của bộ tiêu chuẩn.

5. Bí quyết để có tỉ lệ được cấp chứng nhận hữu cơ Việt Nam cao hơn

Theo quy định, bà con sẽ không được sử dụng các loại chất hóa học, thuốc bảo vệ thực vật… trong hoạt động sản xuất, trồng trọt và chăn nuôi. Có thể nói, đây là một tiêu chí gây không ít khó khăn khi người nông dân phải tìm cách để chống lại sự tấn công của sâu hại, bệnh dịch mà không có sự trợ giúp của các sản phẩm hóa học.

Mặc dù vậy, các chế phẩm sinh học sẽ là giải pháp có thể giúp bà con xử lý được vấn đề này một cách hiệu quả, an toàn và rất thân thiện với môi trường. Cụ thể, trong lĩnh vực trồng trọt bà con có thể sử dụng chế phẩm sinh học nấm đối kháng Trichoderma. Đây là sản phẩm do Viện Nghiên cứu Sinh học Ứng dụng sản xuất và phân phối tại thị trường Việt Nam. Chế phẩm có chứa hàm lượng lớn nấm đối kháng Trichoderma có tác dụng cao trong việc tấn công, ký sinh và ức chế các loại nấm bệnh gây hại cho cây trồng, giúp chúng có khả năng tự phòng thủ trước dịch bệnh mà không cần sự hỗ trợ của các loại thuốc bảo vệ thực vật.

Trong lĩnh vực chăn nuôi, bà con sẽ không được sử dụng các loại thuốc kháng sinh mà phải tiến hành cách ly, tiêu hủy và có thể sử dụng các chế phẩm sinh học để xử lý dịch bệnh. Cụ thể, bà con chọn mua chế phẩm EM1 cũng do Viện Nghiên cứu Sinh học Ứng dụng sản xuất, phân phối rồi pha chế thành các loại EM thứ cấp. Kế đến, dung dịch này sẽ được bổ sung vào thức ăn, nước uống hoặc phun vào khu vực chuồng trại để khử mùi hôi, cho vào nước thải để xử lý sinh học. Ngoài ra, bà con cũng có thể cho vào phân động vật để ủ thành phân hữu cơ rất an toàn và thân thiện với môi trường.

Trên đây là đôi nét về các tiêu chuẩn hữu cơ Việt Nam mới nhất hiện nay, hy vọng rằng bài viết trên đây đã mang lại cho bà con những thông tin hết sức hữu ích cho hoạt động sản xuất nông nghiệp của mình. Trong quá trình tìm hiểu, nếu có bất kỳ thắc mắc nào về các loại chế phẩm sinh học được phép sử dụng trong nông nghiệp hữu cơ, đừng ngần ngại mà hãy liên hệ ngay với chúng tôi để được tư vấn thêm bà con nhé!